Vrije markt mythen, Ha-Joon Chang heeft in het boek “23 Dingen die ze je niet vertellen over het kapitalisme
Vrije markt hedonisme
Rob SchoutenSchreefin zijn column in Trouw dat hij als traditionalist de huidige keuzevrijheid ziet als ongetemperd hedonisme.
Flits (-end) kapitalisme? In het dagblad Trouw van 23-10-2012 stond “De tijd is rijp voor Ayn Rand” onder de kop “religie en filosofie”

Vrije markt mythen

Ha-Joon Chang heeft in het boek “23 Dingen die ze je niet vertellen over het kapitalisme” (Nw. Adam, 2010) een kritische analyse over de vrijemarkteconomie neergelegd. Het is voor de doorsnee leek in economie begrijpelijk geschreven. Bovendien maakt hij korte metten met mythen en vooringenomen napraterij van mensen die de ideologische verhalen van “onze” neoliberale filosofen, economen en vooral politici voetstoots aangenomen hebben. Het is een reactie op de financiële en bankencrisis die door de val van de Lehman Brothers bank in gang werd gezet. Vooral het belasting- en financiële beleid van m.n. de Westerse regeringen moeten het ontgelden. Chang is overigens geen tegenstander van een economie met kapitalistische impulsen (“het is geen anti-kapitalistisch manifest”), maar beredeneert dat allerlei uitwassen en onjuiste uitgangspunten van de vrije markt en vrije marktdenkers eerder een sterke en niet perse een kleinere overheid nodig maakt. Hij maakt een zeer terecht onderscheid tussen de voorwaardenscheppende banken en andere financiële instellingen voor de economie en de reële economie die bestaat uit de industrie en andere productieve bedrijven. De financiële wereld heeft zich losgezongen van de reële economie. Flitskapitaal en ongefundeerde waardepapieren zoals derivaten etc. zijn een eigen tijdelijk winstgevend leven gaan leiden en dreigen in de crises die reële wereldeconomie in nieuwe recessies en mogelijk zelfs in een “triple dip” mee te slepen. Nu in 2012 is dat alles goed voelbaar voor bedrijven die geen leningen meer kunnen krijgen om uit te breiden of te vernieuwen en burgers die te maken hebben of mogelijk te maken krijgen met werkloosheid, hun woning kwijt raken en in armoede vervallen.

Die huidige crisis is volgens Chang te wijten aan de vrijemarkt-ideologie die ons allerlei onzin heeft voorgehouden en de financiële wereld of markten veel te vrij heeft gelaten doordat politici door de bangmakerij van belanghebbenden niet in staat of bereid waren om die financiële markten te beheersen.

Vrije markt hedonisme

10-10-2012 schreef Rob Schouten in zijn column in Trouw dat hij als traditionalist de huidige keuzevrijheid ziet als ongetemperd hedonisme. Met als voorbeelden de Kerst en Sinterklaasartikelen die al bijna het hele jaar te koop zijn en het hoge aantal echtscheidingen gaf hij het verband aan: (te veel) keuzevrijheid.

hedonisme of genotzucht:
een filosofisch ethische term die stelt dat geestelijk genot boven alles, zoals kunst en vriendschap gaat; plat hedonisme streeft naar directe bevrediging van lichamelijk genot. Ook wel een levenshouding of levensleer volgens welke genot het hoogste goed is, het enige intrinsieke het goede is en pijn het enige intrinsieke slechte.
intrinsiek:
een innerlijke uit jezelf komende motivatie hebben om bijvoorbeeld goed te presteren, iets te doen of te laten.

 

Flits (-end) kapitalisme?

In het dagblad Trouw van 23-10-2012 stond “De tijd is rijp voor Ayn Rand” onder de kop “religie en filosofie”. De uitgeverij Luitingh-Sijthoff heeft kennelijk de tijd inderdaad rijp geacht om de Roman “Atlas Shrugged” in een nieuwe vertaling in een oplaag van 5000 stuks op de markt te brengen. Hoewel Rand mordicus anti-religieus was, is haar denk- en schrijfwerk eerder religieus getint dan filosofisch. Haar geloof in het onbegrepen ideaal “Kapitalisme”, het laissez faire kapitalisme wel te verstaan, was als vluchtelinge uit de Sovjet Unie, van enige twijfel gespeend. Haar geloof heeft zij in een aantal non-fictie boeken uiteengezet. Haar zelfbenoemde filosofie heet daarin “objectivisme”. “Capitalism, the unknown Ideal” is in 1966 door Novapres in het Nederlands uitgegeven en was volgens Rand bedoeld om “te beschouwen als een uitvoerige, op de werkelijkheid gebaseerde, voetnoot bij Atlas Shrugged”. Alan Greenspan heeft twee hoofdstukken voor het boek geschreven. Nathaniel Branden schreef voor haar een aantal “algemene misverstanden omtrent het kapitalisme”. Aardig om eens te vergelijken met het boek van Ha-Joon Chang die de 23 mythen van het kapitalisme voor ons eens goed op een rijtje heeft gezet. Volgens Rand zouden de oude en (toen) nieuwe kapitalisten het kapitalisme vernietigen door een soort samenzwering van wetenden tegenover de massa van onwetende domme burgers. De waarheid over het ideale economisch-maatschappelijk stelsel kapitalisme zou door die wetenden voor het publiek geheim zijn gehouden terwijl het eens binnen het bereik van de mens zou zijn geweest.........         De methode die bij die vernietiging zou worden gebruikt is gebaseerd op het streven om de wereld nooit te laten ontdekken wat er nu eigenlik precies vernietigd wordt. Vooral de jeugd zou dit streven niet mogen ontdekken. Haar theorie lijkt op die manier nauwelijks te weerleggen; zij heeft altijd gelijk. Volgens Rand is het kapitalisme niet alleen het meest praktische maar ook het enige morele systeem in de geschiedenis. De ethiek van het “objectivisme” gaat in de eerste plaats over de rol van het verstand in het menselijk bestaan (en in de politiek). Objectivisten zijn radicalen voor het kapitalisme die vechten voor een filosofische grondslag voor het kapitalisme die het tot dan toe ontbrak. Dit gebaseerd op de aard van de mens als verstandelijk wezen. Het kapitalisme zou het enige systeem zijn wat daarop is afgestemd. Haar boeken zijn de Bijbels van de Libertarische Partij die een overheid overbodig achten of willen minimaliseren. Overigens schijnt Greenspan toch wel wat van zijn geloof te zijn afgevallen na de financiële en beurscrisis. Nu de Libertariers onder ons nog.

Bart Dekkers, 30-10-2012